Een anekdote van Hubert vom Venn*
Op de terugweg naar de Noord-Eifel neem ik altijd graag een pauze in het "Hotel Balter" in Losheim. Deze keer niet alleen vanwege de aardappelsoep, maar ook omdat Hermann Josef Balter me beloofd had een typisch Eifels grensverhaal te vertellen: in 1958 werd de Belgische stad Losheim een Duitse stad en de "Eifelsluipers" hadden van de verandering geprofiteerd. De rechte weg van Aken naar Trier liep altijd al door Losheim (nu deelgemeente van Hellenthal) - sommigen schrijven de lange afstandsweg toe aan de sandalen van de Romeinen, anderen aan de marsschoenen van Napoleon. Hoe dan ook, na de Tweede Wereldoorlog leidde deze snelweg plotseling door België en werd het een doorgangsweg met vier douanecontroles over een vrij kort stuk. Het Duits-Belgische grensverdrag van 1956 bepaalde dat Losheim op 28 augustus 1958 weer Duits zou worden.
De "Eifeldetectives" hadden een paar ideeën ontwikkeld voor de nacht van de "wisseling van land". Hermann Josef Balter was destijds leerling-slager bij een slager in de Belgische Eifel. Op 27 augustus bracht hij 40 Belgische varkens naar Losheim - en zie: om middernacht werden het Duitse varkens. In die tijd betekende dit dat ze 's nachts 100 mark meer verdienden per Duitse zeug. Maar de andere Losheimers hadden niet alleen varkens op hun agenda staan: grote hoeveelheden sigaretten en koffie reisden over de douanegrens - zonder de hulp van een smokkelteam en zonder ook maar een centimeter te bewegen. Aanvankelijk knepen de Duitse autoriteiten een oogje dicht, maar al snel merkten ze dat de toestroom van koffie en sigaretten niet zou stoppen.
Hermann Josef Balter: "Op een dag omsingelden Duitse douanebeambten plotseling ons huis en wilden de koffie zien. Wat we niet wisten was dat als je de onderkant van de koffiezakken openscheurde, je de branddatum kon zien. Onze pech: er stond 27 augustus op. Niemand geloofde ons dat de koffie al in Losheim was aangekomen op de dag dat hij werd gebrand." De straf is Eifels smokkelgeschiedenis en hoeft hier niet genoemd te worden... Maar de strijd met de autoriteiten ging door. Ambtenaren van de bouwdienst doken op een dag op omdat moeder Anna Balter een veranda had gebouwd zonder bouwvergunning. Maar de moedige vrouw stuurde hen terug naar hun kantoren met slechts één argument: "De mensen die mijn huis bombardeerden hadden ook geen toestemming." Maar daar lieten de autoriteiten het niet bij: Balter's zonen gingen naar school in Manderfeld in België, maar de administratie vond dat Udenbreth in Duitsland de wettelijke plaats was om naar school te gaan. Dus verhuisden de kinderen voor de rest van hun schooljaren naar een Belgische kennis...
(*Schrijver en cabaretier - uit het boek: Eifel. In Wanderschuhen über brodelnde Erde - aber niemals mit roten Socken - ein Heimatbuch (Conbook-Verlag)